Mind mood microbes

Mind Mood Microbes Amsterdam 2019

Op 17 en 18 januari jl. vond de tweede Mind Mood & Microbes conferentie plaats in Amsterdam. Centraal tijdens dit congres stond de wetenschap hoe de darmen nauw verbonden zijn met ons brein.

Hoe belangrijk is de rol van ons microbioom voor onze mentale gezondheid? En hoe kunnen we invloed uitoefenen om die gezondheid te bevorderen. Hoe ver zijn we op het vlak van onderzoek? Wat zijn de goede combinaties van probiotica? Kan goede voeding of probiotica je happy maken? Het zijn cruciale vragen die tijdens de conferentie aan de orde kwamen. Verschillende sprekers kwamen aan bod met ieder hun eigen specialisatie of onderwerp van onderzoek, op het vlak van neurologie, psychiatrie of microbiologie. Doel van deze bijeenkomst was – naast de uitwisseling van kennis en de nieuwste onderzoeksresultaten – ook te zorgen dat de verschillende sprekers vanuit verschillende vakgebieden elkaar verstaan, in die zin dat hun vaktaal op één lijn komt. Dat komt ten gunste komt van het hoofddoel: samenwerking voor preventie en behandeling van hersen-gerelateerde ziekten zoals depressie, de ziekte van Parkinson en Alzheimer, schizofrenie, autisme en epilepsie.

De Hersen-Darm-as

De hersen-darm-as is momenteel veelbesproken. Onze darmen “communiceren” met onze hersenen en omgekeerd. Deze verbinding lijkt op twee manieren tot stand te komen: via signaalstoffen die onder andere via darmbacteriën vanuit de darmen naar de hersenen gaan én via een directe verbinding middels de nervus vagus: de 10e hersenzenuw ofwel de zwerfzenuw. De nervus vagus is een belangrijke hersenzenuw die de darmen, via het middenrif, langs de slokdarm met de hersenen verbindt.

“Onze darmen “communiceren” met onze hersenen en omgekeerd.”

‘Microglia’ lijken een van de nieuwere spelers in het hersen-darm-as onderzoek. De microglia bestaat uit cellen die functioneren als de macrofagen van het zenuwstelsel, dit zijn een soort afvalopruimers. Zij vormen de eerste verdediging tegen schade en infecties van buiten centrale zenuwstelsel. Wanneer dit afweermechanisme niet goed werkt en verkeerde signalen doorkomen wordt gedacht dat ziekten als Alzheimer en Parkinson kunnen ontstaan. Korte keten vetzuren (KKV) lijken gunstig te werken op deze microglia. KKVs zijn belangrijke eindproducten die ontstaan bij de afbraak van vezelrijke voeding.

In borstvoeding zit Betacasomorphin 7, een tweede belangrijke stofwisselingsproduct die kan bijdragen aan de gezonde hersen-darm-as, in dit geval van het kind. Toch is het nog belangrijker om te zorgen dat zwangere vrouwen zo weinig mogelijk stress ervaren, uit onderzoek blijkt dat de negatieve invloed van prenatale stress op de brein van het kind groot is.

Gut feelings

Wetenschappelijke studies wijzen uit dat ons microbioom zowel ontwikkeling van de hersenen als ook de werking/functie op latere leeftijd beïnvloedt. Een slechte darmgezondheid kan dus bijdragen dat angst en depressie vrij spel krijgen.

“Een slechte darmgezondheid kan dus bijdragen dat angst en depressie vrij spel krijgen.”

Stress is de grote boosdoener die aan twee kanten werkt op ons cognitief functioneren. Het zorgt ervoor dat de zogenoemde groep van bacteriën ‘Firmicutes’ verminderen en slechtere bacteriën vrij kans krijgen. Een slechte samenstelling van de darmbacteriën kan omgekeerd zorgen voor een gestrest brein. Antibioticagebruik doet daarbij nog een duit in het zakje en is in recent onderzoek gerelateerd aan een verhoogd risico op een psychiatrische aandoening. Antibioticagebruik zou daarom alleen in noodzakelijke gevallen moeten worden toegediend.

Geluk vanuit onze darmen

Maar liefst 95 procent van de serotonineaanmaak (het gelukshormoon) bevindt zich in de darmen en wordt negatief beïnvloed door stress en chronische ontstekingen. Gezonde voeding – en dan gaat het vooral om een eetpatroon met veel gezonde vetten en probiotica – kan via het microbioom en de metabolieten die eruit voortkomen de serotonine productie gunstig beïnvloeden en daarmee een betere mentale gezondheid bewerkstelligen.

Een dieet met veel gezonde vetten wordt al 100 jaar gebruikt bij de behandeling van epilepsie, reden om het –nu er nog meer aanwijzingen voor zijn dat het goed is te adviseren. Goede inname van vezels is ook prioriteit omdat de goede Lactobacillen erdoor groeien. De Akkermansia – die gelinkt is met de ziekte van Parkinson- gedijt juist goed bij een gebrek aan die vezels. Het lijkt er dus op dat de samenstelling van onze darmbacteriën  in nauwe relatie staat met verscheidene hersenaandoeningen.

Huidige ontwikkelingen

Het onderzoek rondom ons microbioom en de hersen-darm-as staat nog relatief in de kinderschoenen. Veel onderzoek wordt eerst bij muizen uitgevoerd en vervolgens bij mensen, dus staan nog vaak ver vanaf de dagelijkse praktijk.  Aan het einde van de conferentie vroegen wij daarom aan mede-dagvoorzitter professor John Cryan (universiteit van Cork) hoe ver we nu eigenlijk zijn: “De wetenschap op het gebied van MMM ontwikkelt zich snel. Toch zijn nog kwesties waar we nog zoekende zijn zoals; wat is een gezond microbioom en waar gaan we van uit? Hoe zit het met oorzaak – gevolg? Hoe werkt het microbioom-mechanisme precies? Kunnen we één gezamenlijke onderzoeksmethode vinden waardoor onderzoek beter vergelijkbaar wordt? Hoe vertalen we het onderzoek naar de dagelijkse praktijk? Welke (combinatie) van stammen kunnen we concreet aanbevelen bij specifieke ziektes?”

“De algemene boodschap is dat we onze mentale gezondheid positief lijken te kunnen beïnvloeden door meer gefermenteerde, vezel- en omegavetrijke en minder bewerkte voeding te nemen.”

De algemene boodschap is dat we onze mentale gezondheid positief lijken te kunnen beïnvloeden door meer gefermenteerde, vezel- en omegavetrijke en minder bewerkte voeding te nemen. Uiteindelijk draait het om de totale levensstijl van mensen en niet alleen het dieet. Behandeling op maat (personalized medicine) waarin leefstijlfactoren aan bod komen heeft dus de toekomst. Daarom is het belangrijk dat er een brug wordt geslagen tussen kennis vanuit de wetenschap en de zorgvraag van de consument/patiënt. Want die ziet soms door de bomen het bos niet meer.

Lees ook: