Column Tim

Vaginal seeding na keizersnede: kunstgreep na kunstingreep

Drs. Tim de Meij, Kinderarts MDL, VUmc

Het aantal keizersneden is de afgelopen jaren wereldwijd sterk toegenomen. In de verenigde staten wordt tegenwoordig een op de drie kinderen op deze wijze geboren, vanwege medische indicaties, maar voornamelijk door maatschappelijke veranderingen. De stijging van het aantal keizersneden heeft de discussie aangezwengeld of er geen nadelige langetermijneffecten voor het kind aan kleven. Verschillende studies hebben een verband aangetoond tussen een keizersnede en het ontstaan van astma, allergieën en auto-immuunaandoeningen op latere leeftijd. Een centrale rol in deze studies speelt de samenstelling van darmbacteriën, oftewel het microbioom. Kinderen die via een keizersnede worden geboren missen blootstelling aan vaginale bacteriën tijdens de passage door het geboortekanaal. Daarnaast krijgen alle vrouwen die een keizersnede ondergaan kort voor de ingreep een infuus met een breedspectrumantibioticum toegediend, om het risico op wondinfecties te verkleinen. Via de navelstreng bereikt de antibiotica ook het kind, dus iedere baby die via een keizersnede wordt geboren heeft automatisch zijn eerste antibioticumkuur te pakken.

Verschillende studies hebben aangetoond dat de verschillen in microbiële samenstelling tussen kinderen die vaginaal en die met een keizersnede worden geboren bij zes maanden nog steeds aantoonbaar zijn. De nog onvoldoende beantwoordde one-million-dollar vraag luidt of de microbiële verstoring (dysbiose) nadelige langetermijneffecten heeft op de gezondheid van het kind. Vroege bacteriële kolonisatie is immers een van de belangrijkste triggers voor de ontwikkeling van het immuunsysteem. In verschillende studies is onderzocht of deze dysbiose omkeerbaar of zelfs te voorkomen is door het microbioom na de geboorte te manipuleren. Een behandeling die de laatste tijd veel aandacht krijgt heet ‘microbirthing’ of ‘vaginal seeding’, waarbij de huid en mond van een baby direct na een keizersnede wordt ingesmeerd met een vaginale uitstrijk. Het klinkt zo logisch; de gunstige bacteriën die een kind is misgelopen omdat een alternatieve, steriele route werd genomen, worden zo alsnog op de juiste plek afgeleverd. Resultaten uit kleine studies suggereren dat vaginal seeding het microbioom na een keizersnede inderdaad richting een ‘normaal’ microbioom duwt, zoals gezien wordt na een vaginale geboorte. Toch wordt vaginal seeding niet op grote schaal toegepast en niet aanbevolen in de huidige richtlijnen. De belangrijkste reden is dat de effectiviteit niet is aangetoond en daarnaast zijn gevaarlijke complicaties beschreven. Het is noodzakelijk dat er kwalitatief goede studies komen die de langetermijneffecten en veiligheid in kaart brengen.

“Bij vaginal seeding wordt de huid en mond van een baby direct na een keizersnede wordt ingesmeerd met een vaginale uitstrijk..”

Ondertussen krijgen professionals steeds vaker vragen van aankomende ouders over vaginal seeding. Zij weten niet altijd hoe ze moeten omgaan met deze verzoeken.

Een aantal praktische tips and tricks op een rij voor zorgprofessional en aankomend ouders:

  • Eerst van al zijn de microbiële gevolgen van een keizersnede nog lang niet uitgekristalliseerd. De gevonden microbiële verschillen zijn mogelijk het gevolg van de reden waarom gekozen is voor een keizersnede (obesitas, infectie) en niet zozeer het gevolg van deze ingreep.
  • Daarnaast zijn andere handelingen, zoals een vroeg huid-op-huid contact, borstvoeding, en terughoudendheid met antibiotica mogelijk net zo waardevol.
  • In een aantal gevallen moet vaginal seeding vanwege de risico’s sterk worden afgeraden, waaronder vroeggeboorte, GBS dragerschap, en infecties bij de moeder zoals primaire vaginale herpes en HIV.

Als ouders na een goede uitleg over het ontbreken van bewijs en de mogelijke risico’s toch vaginal seeding willen toepassen moet de eerste dagen na de bevalling extra worden opgelet of een kind geen infectie ontwikkelt. De autonomie van de ouders blijft leidend bij de beslisvorming, maar zij kunnen een weloverwogen keuze alleen maken na een zorgvuldige voorlichting.

Lees ook