Antibiotica, van vriend tot vijand?

Antibiotica, van vriend tot vijand?

– Dr. Linda Wanders, arts –

Met de komst van antibiotica ging er een nieuwe wereld open binnen de gezondheidszorg. Ziekten zoals longontsteking of een maagzweer, die voorheen vaak dodelijk waren, konden opeens genezen worden. Antibiotica hebben flink bijgedragen aan het stijgen van de gemiddelde levensverwachting.

 

Resistentie

De afgelopen decennia is naar voren gekomen dat het antibiotica-verhaal ook een keerzijde van de medaille kent. Door overmatig gebruik van verschillende antibiotica zijn bepaalde bacteriën resistent geworden. Dat wil zeggen dat zij zich zodanig hebben aangepast dat zij niet meer door de bestaande antibiotica uitgeschakeld kunnen worden. Een groot gevaar voor de mensheid dus. De Nederlandse gezondheidszorg is zich daar al jarenlang van bewust en is daarom terughoudend in het voorschrijven van antibiotica. In veel andere landen, zoals de VS en India, is dat wel anders en zijn zelfs zeer exclusieve antibiotica gewoon in de supermarkt verkrijgbaar.

 

Goede bacteriën

Niet alleen de resistente bacteriën vormen een gevaar voor de mensheid, ook het op grote schaal uitschakelen van goede bacteriën door antibioticagebruik eist zijn tol op de lange termijn. Als we op DNA niveau kijken dan bestaan we zelfs voor 99% uit bacterieel DNA. Deze bacteriën vormen een ecologisch landschap, het microbioom, op en in ons lichaam. Uit onderzoek is gebleken dat diversiteit van essentieel belang is voor de balans in dit microbioom. Als deze diversiteit afneemt en belangrijke spelers, de ‘goede’ micro-organismen, worden uitgeschakeld door antibiotica, dan bestaat de mogelijkheid dat schadelijke bacteriën de overhand krijgen en ons ziek maken. Het wordt steeds duidelijker dat een disbalans van het microbioom niet alleen diarree en darmontsteking veroorzaakt maar ook voor ziekten buiten de darmen zorgt, zoals obesitas en suikerziekte.

Wetenschappers denken dat overmatig antibioticagebruik mede ten grondslag ligt aan de obesitasepidemie. Als we de twee kaarten van de VS* waarin mate van antibioticagebruik en obesitas naast elkaar leggen, dan zien we schrikbarend veel overeenkomsten. Het lijkt er dus op dat hoe meer antibiotica, en met name op jonge leeftijd, er gebruikt wordt, hoe groter de kans op obesitas. Hoe dit precies zit weten we nog niet, maar waarschijnlijk doordat een groot deel van de goede bacteriën die voor een efficiënte spijsvertering zorgen uitgeschakeld zijn.

Betekent dit nu dat antibiotica slecht is? Nee, zeker niet. Maar laten we er zorgvuldig mee omgaan en alleen gebruiken indien nodig, om zo resistentie te voorkomen en onze goede darmbacteriën in stand te houden