Waarom helpt een glutenvrij dieet als je geen coeliakie hebt?
– Professor Robert Jan Brummer, Gastroenteroloog aan de Örebro Universiteit –
Mensen die aan PDS lijden hebben vaak vele dieet veranderingen geprobeerd, maar helaas met wisselend succes. De laatste tijd heeft een glutenvrij dieet enorm aan populariteit gewonnen. Dat is makkelijk te verklaren, want veel PDS patiënten hebben er werkelijk profijt bij. Te gemakkelijk wordt vervolgens de conclusie getrokken dat betrokkene aan “gluten overgevoeligheid” lijdt of zelfs coeliakie heeft. Dat is niet alleen een foute diagnose, het leidt ook tot ongewenste dieet restricties en sociaal ongemak.
Wat is de reden van deze verwarring? Ten eerste moet de diagnose coeliakie worden gescheiden van gluten-overgevoeligheid. De eerste is een aandoening die in het algemeen met een bloedtest kan worden gediagnosticeerd en onbehandeld leidt tot een vervlakking van het dunne-darmslijmvlies en is een ernstig ziektebeeld. Bij gluten-overgevoeligheid is deze bloedtest niet afwijkend en is ook het darmslijmvlies normaal. Toch merken deze mensen een klachten verbetering als zij gluten vermijden. Bij een deel van deze mensen kan bij zeer nauwkeurig onderzoek een lichte verhoging van ontstekingsfactoren worden gemeten. Veel is nog onbekend, maar het lijkt dat gluten of een aan gluten verwant bestanddeel hier een rol speelt.
Bij patiënten met PDS, die met een glutenvrij dieet een verbetering bemerken, is over het algemeen iets heel anders aan de hand. Bepaalde koolhydraten worden niet volledig opgenomen in de dunne darm en kleine hoeveelheden kunnen in de dikke darm door bacteriën worden omgezet in gassen die een opgeblazen gevoel geven. Juist mensen met PDS zijn hier vaak heel gevoelig voor.
Juist tarwe, rogge en gerst producten bevatten relatief veel van deze boosdoeners, onder andere zogenaamde “fructanen”
Dit heeft geleid tot een populair dieet dat low-FODMAP heet. FODMAP is een afkorting voor die koolhydraten die problemen bij PDS kunnen veroorzaken en in wisselende mate in voedingsmiddelen voorkomen. Juist tarwe, rogge en gerst producten bevatten relatief veel van deze boosdoeners, onder andere zogenaamde “fructanen”; koolhydraten die uit ketens van fructose “vruchtensuiker” bestaan. En hier komt de verklaring voor de verwarring: tarwe, rogge en gerst zijn de granen die ook gluten bevatten! Een glutenvrij dieet vermindert darmklachten doordat het in low-FODMAP past. Maar deze FODMAP boosdoeners zijn ook terug te vinden in vele groenten, fruit en zuivelproducten die op zich glutenvrij zijn. Daarom vereist een low-FODMAP dieet een hele andere aanpak en is hulp van een diëtist vrijwel altijd noodzakelijk om ongewenste restricties, zoals die van voedingsvezels, te voorkomen.
Een ingewikkeld verhaal, maar het goede nieuws is dat dieetveranderingen kunnen helpen bij PDS!
Meer over het low-FODMAP dieet? Lees het hier >