Marianna

Hypnotherapie, bewezen effectief bij prikkelbare darmsyndroom

De exacte oorzaak van prikkelbare darmsyndroom (PDS) is nog niet opgehelderd, wel weten we dat er een verstoorde hersen-darm as is waardoor het systeem op ‘hyper-alert’ staat en signalen vanuit de darm als pijn of discomfort worden ervaren. Een manier om deze balans weer te herstellen is hypnotherapie. Meer dan 70% van de patiënten ervaart een sterke afname van de klachten. Het klinkt voor veel mensen nog als kwakzalverij, dit is het echter niet, hypnotherapie is wetenschappelijk onderzocht. Daarom heeft Darmgezondheid hypnotherapeut Marianna Rácz gevraagd voor toelichting.

Hypnose, het gangbare vooroordeel

Het is voor veel mensen het bekende beeld van hypnose: tijdens een (circus)voorstelling laat een hypnotiseur iemand uit het publiek iets doen dat haast onmogelijk lijkt. Bijvoorbeeld als een plank stilliggen op/tussen de rugleuningen van twee stoelen. Via een rituele handeling lijkt de hypnotiseur mensen in zo’n show dingen te kunnen laten doen die tegen hun wil ingaan. Versterkt door het showelement lijkt het hier om pure tovenarij te gaan.

Hier is wel degelijk sprake van hypnose, maar ook gehypnotiseerden kunnen wij geen dingen laten doen die zij niet willen. En als een plank op de rugleuningen liggen is iets dat ook met wilskracht te bereiken is. Zij het dat het dan moeilijker is dit lang vol te houden.

De reden hiervoor is dat zonder hypnose dit kunstje zuiver gebaseerd is op wilskracht. Hypnose spreekt een andere dimensie aan: die van de verbeeldingskracht. En verbeeldingskracht blijkt vele malen sterker te zijn dan wilskracht. Door middel van verbeeldingskracht kunnen bronnen worden aangeboord op een ander bewustzijnsniveau dan welke bereikbaar zijn met wilskracht. Zogenaamde circushypnose is geen onzin, maar geeft slechts een heel beperkt beeld van wat hypnose, en dus ook hypnotherapie, vermag.

Trance, hypnose en hypnotherapie

Met hypnose brengt de hypnotherapeut de cliënt in trance. Trance komt van het Latijnse woord voor overgang (vgl. transitie). Oorspronkelijk verwees trance naar de overgangstoestand tussen leven en dood.

Trance is een bewustzijnstoestand die ook spontaan kan ontstaan. Denk daarbij bijvoorbeeld aan dagdromen, het volledig opgaan in een bezigheid, het luisteren naar of maken van muziek, lezen, een film kijken.

Hypnose is een techniek. Het is een middel dat het mogelijk maakt een cliënt van de ene naar een andere bewustzijnstoestand te begeleiden, letterlijk een overgang te laten maken. Het is niet de therapeut die de ander onder hypnose brengt, de therapeut reikt slechts iets aan waardoor de cliënt in staat wordt gesteld zelf stap voor stap af te dalen naar een ander bewustzijnsniveau. Die nieuwe toestand kan goed gebruikt worden voor therapie (hypnotherapie).

In de meest gebruikte gesprekstherapieën vindt een gesprek plaats in een waaktoestand. Een beperking van deze toestand is dat deze in sterke mate wordt bepaald door geconditioneerde patronen: gedachten en associaties volgen bestaande vaste routes. Vaak blijken deze denkpatronen te beperkt om tot creatieve oplossingen te kunnen komen.

In een trancetoestand is het gebruikelijke patroon van mentale associatie tijdelijk onderbroken. Hierdoor ontstaat ruimte en openheid in de geest. En hoe dieper de trance, des te groter deze openheid. Die kan de cliënt in staat stellen optimaal zijn (of haar) eigen zelfhelend vermogen in te schakelen.

Hypnotische trance is de diepste, complete vorm van trance. In deze staat van somnambulisme is het kritisch-rationele vermogen van de cliënt opgeschort, en het onbewuste direct toegankelijk voor therapie. Overigens is hypnotherapie van oorsprong niet een psychische maar een medische therapie. Zo kon het worden gebruikt voor medische ingrepen bij velerlei lichamelijke klachten of zelfs bij operaties zonder verdoving.

Waarin is hypnotherapie uniek?

Hypnotherapie biedt verwerking op onbewust niveau. De mens heeft de beschikking over een innerlijk onbewust verwerkingsmechanisme: dromen. Dromen biedt de mogelijkheid tot het verwerken van stress, trauma’s, de gebeurtenissen van de dag. Geen wonder dat het woord ‘hypnose’ is afgeleid van het Griekse woord voor slaap, de toestand waarin wij dromen.

Dromen is essentieel voor onze lichamelijke en geestelijke gezondheid. Net zoals ons lichaam ‘weet’ hoe een wond te genezen heeft ook de psyche natuurlijke herstelmechanismen. En zoals fysiologische problemen die dit zelfhelende vermogen van het lichaam kunnen blokkeren kunnen worden weggenomen, zo kunnen blokkades voor het zelfhelende vermogen van de psyche worden weggenomen via hypnotherapie.

Herstelmechanismen kunnen via woorden (suggesties) en beelden geactiveerd en gestimuleerd worden. Dat is wat in hypnotherapie gebeurt. Daarmee vormt hypnotherapie een complete tegenhanger van gesprekstherapie.

In de diepere lagen zijn psyche en lichaam één geheel. Daarom kan wanneer men toegang heeft tot het onbewuste bij psychosomatische klachten invloed worden uitgeoefend op fysiologische processen. Je kunt pijn beïnvloeden, doorbloeding verbeteren, spieren dieper laten ontspannen.

Hoe werkt het?

Er bestaat een sterke koppeling tussen beelden en lichamelijke reacties. Wie bijvoorbeeld fantaseert over een lievelingsgerecht loopt het water in de mond. Een ander voorbeeld is de stimulans van seksueel getinte of als zodanig geïnterpreteerde beelden. Ook is iedereen bekend met de invloed van negatieve gedachten en emoties op het lichaam. Een aanval van acute buikloop vlak voor een spannend optreden komt velen van ons bekend voor.

Dit fenomeen, het vermogen van beelden en suggesties om het lichaam te beïnvloeden, is vele malen sterker in een toestand van hypnotische trance. Een hypnotherapeut reikt de cliënt therapeutische suggesties en passieve imaginaties aan. Passieve imaginaties zijn beeldverhalen met geselecteerde symbolieken die als doel hebben het zelfhelende vermogen te activeren. Daarmee realiseert de therapeut (trauma)verwerking op onbewust niveau en directe beïnvloeding van lichamelijke processen, en wordt het zenuwstelsel tot rust gebracht.

Hypnotherapie en PDS

Hypnotherapie is een wetenschappelijk bewezen en effectieve therapie bij PDS.* PDS is een probleem dat sterk lichamelijk is, maar dat ook in hoge mate gevoelig is voor stress. De lichamelijke klachten (buikpijn, krampen, problemen met ontlasting, gasvorming etc.) gaan vaak gepaard met angstklachten, onzekerheid, somberheid, vermoeidheid en sociale problemen. Deze klachten uiten zich op veranderende wijze, wat met zich meebrengt dat een behandeling door hypnotherapie een behandeling op maat dient te zijn.

PDS kan verschillende oorzaken hebben: aanleg speelt een rol, ontstekingen die de zenuwen beschadigden, gevoeligheid voor bepaald voedsel, trauma’s, stress en voedselvergiftiging. Er treedt dan een verstoring op tussen hersens, ruggenmerg, het zenuwstelsel rondom de darmen en het maagdarmkanaal. Het is dan ook niet vreemd dat veel IBD-patiënten ook last hebben van PDS. Zelfs als de IBD rustig is kunnen PDS klachten ernstig opspelen.

Het maagdarmkanaal is een gevoelig orgaan, dat grotendeels functioneert zonder tussenkomst van de hersenen. Vandaar dat de darmen weleens worden aangeduid als ‘het tweede brein’. Door die gevoeligheid en door hun relatieve autonomie zijn de darmen enerzijds sterk vatbaar voor prikkels (door voedsel uiteraard, maar ook door spanningen en emoties), anderzijds ook goed in staat de verbinding met de hersenen goed in stand te houden.

Het is in deze verbinding dat de effectiviteit van hypnotherapie bij de behandeling van PDS ligt. Door bewuste en onbewuste suggesties en beelden wordt de verbinding tussen de hersenen en de darmen gestimuleerd, geactiveerd en gekalmeerd. Sommige cliënten ervaren direct verbetering, bij anderen gaat het in stappen. De behandeling beslaat tussen de zes en de twaalf sessies.

“Als ik een vrouw van 67 jaar die al bijna veertig jaar last heeft van hevige PDS klachten na een paar maanden helemaal klachtenvrij naar huis zie gaan, of wanneer iemand wiens darmen uitsluitend nog peren en zilvervliesrijst verdroegen na een behandeling weer normaal kan eten dan geeft dat voldoening.”

In de afgelopen tien jaar dat ik deze therapie toepaste heb ik altijd verbetering gezien.

*In Nederland wordt onderzoek gedaan naar de effectiviteit van hypnotherapie bij PDS, onder meer aan de Universiteit van Utrecht (UMCU) en Maastricht (MUMC). Zie hier een overzicht van wetenschappelijke studies

Auteur: Marianna Rácz heeft haar praktijk voor integratieve psychotherapie en hypnotherapie in Amsterdam. Zij is oa gespecialiseerd in PDS en in psychosomatische klachten.

Lees ook: