Postbiotics; beter dan pre- en probiotica?
Professor Koen Venema – Microbioloog aan de Maastricht Universiteit
Op 26, 27 en 28 november jongstleden vond in Amsterdam de zevende ‘Beneficial Microbes Conference’ plaats. Het ging over pre- en probiotica voor de gezondheid van zowel mens als dier. En niet alleen de darmgezondheid maar ook de algehele gezondheid en in het bijzonder de hersen-darm as waren daarbij een specifiek thema. Tijdens het congres werd in het bijzonder nog aandacht besteed aan POSTBIOTICS, een voor velen nieuwe term in de wereld van de microben. Deze term werd voor het eerst geïntroduceerd (door de Italiaanse onderzoekers Tsilingiri en Rescigno) in Beneficial Microbes. Sindsdien is er een explosieve stijging van de projecten op het gebied van postbiotics.
Wat zijn postbiotics eigenlijk?
Er is nog geen overeenstemming bereikt over de definitie ‘postbiotics’, maar in mijn ogen zou je postbiotics het beste kunnen omschrijven als metabolieten (producten) geproduceerd door- of fragmenten van goede bacteriën. Probiotica zijn levende goede bacteriën en postbiotics zijn de niet-levende onderdelen van de bacterie. Postbiotics ontstaan door middel van een fermentatieproces. Fermentatie van voeding wordt al eeuwen gedaan en het onderwerp is na een tijd van weggeweest nu weer enorm populair. In tegenstelling tot probiotica, bevat niet álle gefermenteerde voeding levendebacteriën (denk aan verhit of bewerkt voedsel). Bij postbiotics zijn de levende componenten uit de bacterie verwijderd (bijv. door centrifugatie waarbij de metabolieten overblijven) of de delende levende bacteriën zijn uitgeschakeld (hitte-, hoge druk- of UV- of gamma-straling behandeling, etc.). Bij fragmenten denkt men over het algemeen aan celwand componenten waarvan we weten dat die een interactie met het immuunsysteem kunnen hebben, maar het kan ook gaan om specifieke opgezuiverde eiwitten.
Voor wie zouden postbiotics zinvol kunnen zijn?
Postbiotics richten zich op processen van het afweersysteem. Het anti-inflammatoire effect (=ontstekingsremmend) dat ‘postbiotics’ kunnen hebben, zou in de toekomst kunnen leiden tot een multi-inzetbaarheid bij verscheidene ziektes. Bijna alle ziektes en aandoeningen hebben immers een inflammatoire component. Het zou mogelijk als antioxidant kunnen werken en een bloeddrukverlagende werking kunnen hebben. Je kunt je voorstellen dat mensen met extreem overgewicht (obesitas) gebaat kunnen zijn bij postbiotics en via de hersen-darm-as zou het zelfs ook psychologisch effect kunnen hebben. Er is dus een enorm scala aan aandoeningen te bedenken waarbij postbiotics mogelijk een gunstig effect kunnen hebben.
“Er is dus een enorm scala aan aandoeningen te bedenken waarbij postbiotics mogelijk een gunstig effect kunnen hebben.”
Hoewel probiotica voldoende veilig is bevonden, zouden postbiotics mogelijk nog veiliger zijn, zelfs voor de meest kwetsbare groepen zoals zoals vroeggeborenen en ouderen (waarbij het immuunsysteem niet (meer) optimaal werkt). Het blijft daarom een interessant onderzoeksgebied dat hopelijk door betrokkenen actief wordt opgepakt en zo in de nabije toekomst al kan worden geïmplementeerd.
Zijn postbiotics al beschikbaar in de dagelijkse praktijk?
Op dit moment helaas nog niet, maar er is veel in ontwikkeling. Bijvoorbeeld voor butyraat (boterzuur) moet er een oplossing gevonden worden voor de vreselijke stank van dit metaboliet. Het zou verpakt kunnen worden in een capsule , maar dan moet het er eentje zijn die op de juiste plek in het maag-darm kanaal open gaat, anders mist het z’n werking.
Sinds de introductie van de term postbiotics is het aantal onderzoeksprojecten explosief gestegen. Het zal dus hopelijk niet lang meer duren voordat postbiotics naar de kliniek komen. Nu maar hopen dat het beter/sneller wordt opgepakt dan probiotica en prebiotica want ik vrees dat de implementatie in de kliniek daarvan ook nog niet zo snel gaat.
Lees ook de andere columns >