Voeding op maat bij Darmziekten
– Dr. Ir. Nicole Roos, Docent-onderzoeker Wageningen Universiteit –
Gezonde voeding is een hot topic! In hoeverre kun je met voeding ziekte voorkomen? Heeft wat je eet invloed op je behandeling? Helpt of remt het de werking van je medicijnen? En als je herstellende bent: zorgt de juiste voeding er voor dat je een betere wondgenezing hebt, of sneller weer fit bent? Dit zijn de vragen waar Nicole de Roos zich mee bezig houdt als voedingsonderzoeker, afdeling Humane Voeding en Gezondheid aan Wageningen University & Research.
Bij aandoeningen van de darmen ligt het voor de hand dat eten en drinken een probleem wordt. Bepaalde voedingsmiddelen kunnen klachten geven en daarom worden vermeden. Een eenzijdige voeding kan hiervan het gevolg zijn. In sommige gevallen leidt dit tot deficiënties van vitamines en mineralen. Dit wordt nog verergerd als patiënten diarree of ontstekingen hebben: verliezen aan voedingsstoffen zijn groter en de behoeften zijn vaak verhoogd. De vraag is dus: wat is de exacte werking van voeding op het buikprobleem en kan de juiste voeding de klachten doen verminderen?
“Wat is de exacte werking van voeding op het buikprobleem en kan de juiste voeding de klachten doen verminderen?”
Buikklachten bij prikkelbare darm syndroom (PDS) zijn divers en wisselen elkaar bovendien af. Patiënten die veel last hebben van een opgeblazen gevoel zullen baat hebben bij het vermijden van voedingsmiddelen die gasvorming geven. Patiënten die vooral krampen ervaren, hebben wellicht meer baat bij een eliminatiedieet om uit te zoeken waar ze op reageren. Het FODMAP dieet is hiervan een voorbeeld, en een groot deel van PDS patiënten reageert hier goed op. Dit geldt ook voor een glutenvrij of tarwevrij dieet. Vanwege het risico op tekorten dient het toepassen van zo’n dieet in overleg met een diëtist te gebeuren.
Ontstekingen van de darm zijn moeilijker te onderzoeken. Het ziektebeeld is vaak grillig en tijdens een periode van verhoogde ontsteking is de patiënt doorgaans te ziek om een dieet uit te testen. Daarom wordt meestal onderzocht of met de juiste voeding een remissieperiode verlengd kan worden. Hierbij wordt vooral gedacht aan verandering van de microbiota in de darm door voeding of probiotica; aan een verbetering van de barrièrefunctie van de darmwand; en aan het beïnvloeden van soort en hoeveelheid korte-keten vetzuren in de darm (deze zijn belangrijk voor een goede darm werking). Omdat langdurige onderzoeken met voeding lastig uitvoerbaar zijn, wordt vaak niet het optreden van opvlammingen als eindpunt gekozen, maar ontstekingsmarkers of de microbiota in de ontlasting.
Op dit moment zijn we verschillende onderzoeken aan het voorbereiden, zowel naar prikkelbare darm als naar inflammatoire darmziekten. Er bestaat voor beide groepen helaas geen algemeen geaccepteerd dieetadvies, terwijl een meerderheid van de patiënten rapporteert dat er een duidelijk verband is tussen wat ze eten en hun klachten. Dit komt mede doordat er relatief weinig onderzoek is gedaan naar wat voeding doet als je een darmziekte hebt.
Voor patiënten met een prikkelbare darm willen we toe naar een persoonlijk dieetadvies, afgestemd op hun voorkeuren, type buikklachten, en leefstijl. Het herkennen van patronen in leefstijl, klachten en voedingskeuze is een belangrijk uitgangspunt om die klachten te helpen voorkomen. Dit zal een onderdeel worden in de behandeling van hun klachten, naast andere vormen van therapie.
Voor patiënten met inflammatoire darmziekten (IBD) willen we onderzoeken of hun ziekte-activiteit afneemt wanneer ze vier weken onder toezicht van onderzoekers een dieet gebruiken. Dit dieet is gebaseerd op solide wetenschappelijke studies die een positief effect vonden op ontsteking of klachten, en komt dicht in de buurt van de Richtlijnen Goede Voeding van het Voedingscentrum.
Er is dus zeker nog veel ruimte voor voedingsinterventies bij patiënten met chronische buikklachten.
Meer columns lezen? Bekijk ze hier >