Wat zijn de symptomen van obstipatie?

Een normale stoelgang varieert van persoon tot persoon, van drie keer per dag tot drie keer per week. De meeste mensen denken dat ze minstens een keer per dag naar het toilet moeten gaan om gezond te zijn. Men spreekt van obstipatie als een persoon minstens twee van de volgende symptomen heeft gedurende langer dan drie maanden:

• Moeizame stoelgang (inspanningen bij het persen, een vervelend, pijnlijk gevoel bij ontlasting, lang op het toilet zitten en gebruik van de vingers om de ontlasting te vergemakkelijken)
• Een harde, droge stoelgang (keutels)
• Een gevoel van onvolledige defecatie
• Minder dan twee defecaties per week

Als gevolg van obstipatie kunt u last krijgen van de volgende klachten:

• Aambeien, kloofjes en fissuren, wat leidt tot pijnlijke ontlasting en helderrood bloedverlies, met name bij het afvegen
• Overloopdiarree (paradoxale diarree). Als de darm bijna volledig verstopt is, kan er (potlood)dunne ontlasting langs de harde ontlasting weglekken.

Alarmsymptomen om direct de huisarts te raadplegen:

• Bloed bij de ontlasting
• Hoge koorts
• Veranderd ontlastingspatroon voor langer dan 3 weken
• Het gevoel dat de darm niet volledig wordt geleegd
• Buikpijn, onverklaarbaar gewichtsverlies en weinig eetlust

Hoe wordt de diagnose obstipatie gesteld?

De diagnose verstopping wordt door de huisarts gesteld op basis van het klachtenpatroon. De huisarts kan u lichamelijk onderzoeken. Als het nodig is, doet de arts een inwendig onderzoek via de anus. Dit wordt een rectaal toucher genoemd. Wanneer de huisarts het nodig vindt, kan deze u doorverwijzen naar een maag-, darm- en leverarts (MDL-arts) of internist voor verder onderzoek.

Wat is de behandeling van obstipatie?

De behandeling van obstipatie verschilt van persoon tot persoon, maar bestaat hoofdzakelijk uit een aanpassing van de leefstijl en het eetpatroon.

Leefstijl

1. Ga op regelmatige tijdstippen naar de wc, liefst na een maaltijd. Zo haal je het meeste voordeel uit de gastrocolische reflex. Dit is de beweging van het maag-darmkanaal tijdens en na een maaltijd
2. Ga altijd naar het toilet als je aandrang hebt en probeer aandrang niet te negeren ook als je buitenshuis bent. Probeer te ontspannen en ga zeker niet te hard persen.
3. Doe regelmatig aan lichaamsbeweging. Je hoeft hierbij niet te overdrijven. Gewoon wandelen is al ideaal in de strijd tegen obstipatie, want zo worden de darmbewegingen gereguleerd.
4. Stop met roken

Voeding

1. Ontbijten is essentieel: een vezelrijk ontbijt stimuleert werking van de darm
2. Kies voor een vezelrijke voeding om het gewicht en het volume van de stoelgang te bevorderen en de peristaltiek te stimuleren (groenten, vers fruit, gedroogde pruimen en graanproducten)
3. Kies voor zoveel mogelijk variatie in uw voeding en wissel groente- en fruitsoorten zoveel mogelijk af om de werking van de goede darmbacteriën te bevorderen..
4. Daarnaast is het noodzakelijk om voldoende te drinken. Minimaal 1,5 liter per dag maar de voorkeur heeft 2 liter, zeker als u extra vezels gaat eten. Anders kunnen de vezels de verstopping verergeren.

Voedingssupplementen

1. Kies eventueel voor een probioticum. Er zijn probiotica in zuivelproducten (supermarkt) en in poeder- of pilvorm (apotheek, drogisterij of natuurwinkel) verkrijgbaar. Het is aan te raden om per dosis minimaal 1 miljard levende goede bacteriën te nemen, maar liever meer. U kunt het beste gedurende een aantal weken uitproberen welk product u het beste bevalt.
2. Vezelsupplementen (zoals zemelen) kunt u toevoegen aan de voeding, maar soms worden deze slecht verdragen en kunnen winderigheid en buikpijn veroorzaken. Om dit tegen te gaan kunt u de hoeveelheid vezels langzaamaan opbouwen.
3. Natuurlijke middelen kunnen de darm prikkelen zoals bijvoorbeeld senna (peulen) en lijnzaad.

Medicatie

Als je medicijnen gebruikt die verstopping veroorzaken (zoals ijzerpreparaten, sommige pijnstillers zoals codeïne) overleg dan met de arts of u deze kunt afbouwen of vervangen. Als de bovenstaande maatregelen weinig of geen effect hebben op de obstipatie, kunt u in overleg met uw arts (tijdelijk) een beroep doen op een behandeling met milde laxeermiddelen.

1. Bulkvormers lijken op voedingsvezels: ze nemen vocht op, ze zorgen voor een soepele ontlasting en een goede darmwerking. Net als bij vezels is belangrijk dat u bij bulkvormers extra veel drinkt, omdat deze medicijnen anders averechts werken indien zij onvoldoende vocht kunnen opnemen. Voorbeelden zijn psylliumzaad/psylliumvezels en zemelen.
2. Klysma’s worden in uitzonderingsgevallen voorgeschreven om de verstopping op te lossen. Bij een klysma wordt een vloeistof via de anus in het laatste deel van de darm gespoten om de blokkerende ontlasting zachter te maken.
3. Contact-laxantia stimuleren de darmbewegingen door een chemische prikkeling van de darmwand. Hierdoor hebben ze een sterk laxerend effect. Deze middelen zijn niet geschikt voor langdurig gebruik, omdat er ze mogelijk het darmslijmvlies beschadigen en de darmen lui maken. Overleg daarom altijd met uw huisarts.
4. Vochtbinders houden vocht vast in de darm, wat de ontlasting zachter maakt.

Bij zeer ernstige verstopping kan er een darmspoeling in het ziekenhuis worden gedaan. Indien dit niet zo is, wordt het afgeraden om een darmspoeling te ondergaan. Bij een darmspoeling worden namelijk alle bacteriën, dus ook de goede, die in de darm leven (darmflora) weggespoeld. Hierdoor kan de darmflora uit balans raken en wordt het onderliggende probleem van de obstipatie niet opgelost.

Bekkenbodemfysiotherapie

Soms is obstipatie het gevolg van verkeerd gebruik van de bekkenbodemspieren. Er zijn speciale bekkenbodemfysiotherapeuten die patiënten kunnen leren om deze spieren beter te te gebruiken. Uw huisarts kan u doorverwijzen naar een dergelijke fysiotherapeut of een bekkenbodemcentrum.