IBD tijdens de zwangerschap

Aanbevelingen voor inflammatoire darmziekten tijdens de zwangerschap

Inflammatoire darmziekten (ofwel inflammatory bowel disease, IBD) is een verzamelnaam voor colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn. IBD wordt gekenmerkt door een chronische ontsteking van de darm, waarbij rustige perioden worden afgewisseld met zogenoemde activatie of opvlammingen van de ziekte. Ongeveer de helft van de patiënten met IBD is vrouw en heeft de ziekte tijdens de ‘vruchtbare’ leeftijd.

IBD kan verschillende risico’s hebben tijdens de zwangerschap, vaak doordat de ziekte juist tijdens deze periode gaat opvlammen. De kans op een miskraam, vroegtijdige geboorte, slechte groei van het kind en complicaties tijdens de bevalling zijn bij vrouwen met een actieve IBD verhoogd. Ondanks de goede behandelopties heerst er tegenwoordig nog steeds veel angst en misconceptie over de gevolgen van IBD tijdens de zwangerschap. Daarom is het doel van dit artikel om een overzicht te geven van de huidige aanbevelingen voor IBD tijdens de gehele periode rondom de zwangerschap. Deze aanbevelingen zijn ontworpen door een werkgroep bestaande uit specialisten van verschillende vakgebieden (maag- darm- leverartsen, gynaecologen, lactatie specialisten en patiënten), en kunnen worden gebruikt als naslagwerk voor artsen en verpleegkundigen. Een samenvatting van de belangrijkste aanbevelingen zal hieronder verder worden besproken.

Zorg voor- en tijdens de zwangerschap

Een goede samenwerking tussen de verschillende behandelaren, zoals de gynaecoloog, maag- darm- leverarts en chirurg wordt sterk aangeraden bij zwangere vrouwen met IBD. Soms kan het bieden van aanvullende zorg zoals een voedingsdeskundige, lactatiekundige of psycholoog extra ondersteuning bieden.

Kinderwens

Kinderen van een ouder met IBD hebben een verhoogd risico om zelf ook IBD te ontwikkelen. Echter zijn er geen specifieke genen bekend die leiden tot de ontwikkeling van IBD en dus ook geen testen voorhanden om vooraf te bepalen of een kind ook daadwerkelijk IBD zal krijgen.

De meeste vrouwen met IBD hebben evenveel kans op zwanger te worden als gezonde vrouwen. Echter, vrouwen met actieve IBD hebben wel aanwijzingen voor verminderde vruchtbaarheid. Ook vrouwen die voor de ziekte zijn geopereerd in de buik kunnen verminderd vruchtbaar zijn door het optreden van verlittekening van de eierstokken. Vrouwen waarbij het binnen 6 maanden niet lukt om op de natuurlijke wijze zwanger te worden moeten worden verwezen naar een vruchtbaarheidsarts.

Medicijnen

Niet alle medicijnen die gebruikt worden voor de behandeling van IBD zijn veilig tijdens de zwangerschap. Medicijnen zoals corticosteroïden en methotrexaat moeten 3 maanden voor- en tijdens de zwangerschap worden vermeden gezien het nadelige gevolgen kan hebben voor het kind en het zwangerschapsverloop. Andere middelen als biologicals en thiopurines zijn wel veilig om te gebruiken tijdens de zwangerschap, en worden daarom aangeraden bij zwangere vrouwen met IBD.

Bevalling

De meeste vrouwen met IBD kunnen normaal vaginaal bevallen. Alleen bij vrouwen die actieve ziekte hebben rondom de anus (bijv. fistels, een verbinding tussen de huid en het anale kanaal) of die een chirurgische ingreep hebben gehad rondom de anus wordt aangeraden om te bevallen middels een keizersnede. Alle vrouwen met IBD moeten na de bevalling tijdelijk antistollingsmedicijnen gebruiken om het risico op trombose (een bloedstolsel in de bloedvaten) te verminderen.

Nazorg na de bevalling

Moeders die borstvoeding geven wordt aangeraden zich te houden aan de standaard aanbevelingen voor borstvoeding, waarbij men extra aandacht moet hebben voor eventueel gewichtsverlies van de moeder tijdens een opvlamming van de ziekte. Behoudens de geneesmiddelen methotrexaat en tofacitinib kunnen de meeste medicijnen voor de behandeling van IBD veilig gegeven worden tijdens borstvoeding.

Concluderend hopen de auteurs dat, mede door deze richtlijn, vrouwen met IBD nu toegang hebben tot heldere en op goed onderbouwde aanbevelingen, zodat zij een zo gezond mogelijke zwangerschap kunnen hebben.

Bron: Mahadevan et al. Inflammatory Bowel Disease in Pregnancy Clinical Care Pathway: A Report From the American Gastroenterological Association IBD Parenthood Project Working Group. Gastroenterology(2019):156;1508-1524.

Lees ook: