Biologische klok

De invloed van intermitting fasting en beweging op het metabool syndroom

Het metabool syndroom is een verzameling van factoren die de stofwisseling ontregelen en daarmee een verhoogd risico geven op welvaartsziekten zoals hart- en vaatziekten, leververvetting en diabetes type 2. Deze factoren zijn overgewicht, een hoge bloeddruk, een hoge bloedsuikerspiegel en een verstoring van de vetverhouding in het bloed (hoog vetgehalte, hoog LDL-cholesterol, laag HDL-cholesterol). Wereldwijd is een sterke toename in het aantal mensen met het metabool syndroom. Dit gaat gepaard met een nadelig effect op de gezondheid en met hogere ziektekosten. Al langer is bekend dat het metabool syndroom gerelateerd is aan een ongezonde levensstijl, zoals roken, alcohol, stress, weinig beweging en ongezonde voeding. Het wordt steeds duidelijker wat er precies gebeurt in het lichaam bij een ongezonde leefstijl en hoe dit de gezondheid beïnvloed. Hierbij speelt het darmmicrobioom een grote rol.

Het darmmicrobioom bestaat uit een grote hoeveelheid bacteriën. Deze bacteriën kunnen gezonde metabolieten (stofwisselingsproducten) produceren die een positief effect hebben op de gezondheid. Sommige metabolieten worden door de bacteriën zelf gemaakt en andere metabolieten ontstaan als bacteriën voeding hebben afgebroken. De samenstelling van het microbioom kan beïnvloed worden door meerdere factoren, zoals voeding en beweging. Een verstoring in de balans van het microbioom kan als gevolg hebben dat er schadelijke metabolieten worden aangemaakt die invloed hebben op het immuunsysteem en de doorlaatbaarheid van de darm.

Bij mensen met het metabool syndroom is er een disbalans in de samenstelling van het microbioom waarbij de bacteriën Firmicutes verhoogd zijn en Bacteroidetes verlaagd. Daarnaast wordt er bij het metabool syndroom een verminderde productie van korteketenvetzuren gezien (acetaat, butyraat en propionaat) en een verhoogde doorlaatbaarheid van de darmwand (lekkende darm). Door de verhoogde doorlaatbaarheid van de darm kunnen schadelijke metabolieten, waaronder lipopolysaccharide, het lichaam binnendringen en het immuunsysteem activeren. Hierdoor ontstaat chronische laaggradige ontsteking in het lichaam. Verschillende onderzoeken laten zien dat intermittent fasting en beweging een invloed hebben op het metabool syndroom via een verandering in het microbioom.

Verschillende onderzoeken laten zien dat intermittent fasting en beweging een invloed hebben op het metabool syndroom via een verandering in het microbioom

Bij intermittent fasting, ook wel periodiek vasten, staat de periode waarin gegeten wordt centraal en niet wat er precies wordt gegeten. Verschillende vormen van intermittent fasting zijn mogelijk, zoals time-restricted fasting (bepaald aantal uur op een dag vasten), alternate-day fasting (om de dag vasten) en de 5:2 strategie (twee dagen per week vasten). De meest gebruikte vorm is time-restricted fasting waarbij doorgaans in een tijdkader van acht uur wordt gegeten en zestien uur wordt gevast. In muizen is aangetoond dat intermittent fasting een positief effect heeft op de samenstelling van het microbioom, namelijk een toename van goede bacteriën en een afname van schadelijke bacteriën. Ook verbetert de doorlaatbaarheid van de darmwand waardoor minder schadelijke metabolieten het lichaam kunnen binnendringen en daardoor ontsteking wordt geremd.

Beweging heeft meerdere positieve effecten op het lichaam, zoals het bevorderen van de darmperistaltiek, het stimuleren van de bloedsomloop en het reguleren van het afweersysteem in de darm. Hierdoor vermindert de chronische laaggradige ontsteking en nemen goede bacteriën in het microbioom toe wat een positief effect heeft op de doorlaatbaarheid van de darm. Bij verschillende welvaartsziekten is het van belang om voldoende te bewegen. Het is aangetoond dat beweging de samenstelling van het microbioom verbetert en de productie van korteketenvetzuren stimuleert in zowel muizen als mensen met obesitas. Bij mensen met diabetes type 2 heeft beweging ook een gunstig effect op de samenstelling van het microbioom. Door beweging wordt de verhouding tussen de bacteriën Bacteroidetes en Firmicutes hersteld en is er een afname te zien in Clostridium en Blautia. In eerdere studies bleek dat Blautia de overheersende bacterie is in het microbioom van mensen met diabetes type 2 vergeleken met mensen zonder diabetes type 2. Daarnaast is een verandering in de samenstelling het microbioom gerelateerd aan leververvetting en kan beweging de vetafbraak stimuleren en de verstoring van de vetverhouding in het bloed verbeteren. Onderzoek laat ook zien dat de hartfunctie wordt verbeterd door beweging en daarmee wordt het risico op hart- en vaatziekten verlaagd.

Al met al is het duidelijk dat het microbioom een belangrijke rol speelt in zowel het ontstaan als het in stand houden van het metabool syndroom. Intermittent fasting en beweging beïnvloedt van de samenstelling van het microbioom wat resulteert in een verbetering van de (vet)stofwisseling, het voorkomen van gewichtstoename, het verbeteren van de bloedsuikerspiegel en het verminderen van vetstapeling in de lever. Het combineren van intermittent fasting en beweging zorgt ervoor dat dit effect wordt vergroot. Hierdoor is er een verminderd risico op welvaartsziekten zoals obesitas, diabetes type 2, leververvetting en hart- en vaatziekten.

Bron: Zhang L, Wang Y, Sun Y, Zhang X. Intermittent Fasting and Physical Exercise for Preventing Metabolic Disorders through Interaction with Gut Microbiota: A Review. Nutrients. 2023; 15(10):2277.

Lees ook: