Coeliakie

Neurologische en mentale veranderingen bij coeliakie

Ongeveer 1% van de Nederlanders heeft coeliakie, maar slechts een klein deel hiervan is ook daadwerkelijk gediagnosticeerd. Coeliakie is een auto-immuunziekte waarbij beschadiging van het darmslijmvlies wordt veroorzaakt door het eten van gluten. Een streng glutenvrij dieet is tot nu toe de enige manier om het darmslijmvlies te laten herstellen en de symptomen te verminderen. Naast de invloed op het maagdarmstelsel, kunnen de hersenen en de huid ook betrokken zijn in het ziekteproces. Een aantal onderzoeken hebben aangetoond dat coeliakie geassocieerd is met neurologische klachten en een verminderde mentale gezondheid. Echter, de percentages die uit deze onderzoeken komen zijn erg uiteenlopend en de betrouwbaarheid van die onderzoeken wordt in twijfel getrokken. Dat is de reden dat er een nieuw onderzoek in Engeland is opgezet om de cognitieve en mentale veranderingen bij coeliakie in kaart te brengen.

In totaal deden 104 volwassenen met coeliakie en 198 volwassenen zonder coeliakie mee aan het onderzoek. Tijdens het onderzoek zijn cognitieve testen afgenomen, vragenlijsten ingevuld en MRI’s gemaakt. Het bleek dat mensen met coeliakie een iets tragere reactietijd hadden. Er waren geen verschillen zichtbaar in het kortetermijngeheugen, het abstract redeneren en de cognitieve flexibiliteit/executieve functies. De uitslagen van de MRI-scans toonde ook aan dat coeliakie gerelateerd is aan zichtbare veranderingen in de witte stof van de hersenen. Deze witte stof bevat de uitlopers van de zenuwcellen die verschillende hersengebieden met elkaar verbinden.

“Het bleek dat mensen met coeliakie een iets tragere reactietijd hadden.”

Een andere uitkomst van het onderzoek was dat het percentage angst, depressie en zelfbeschadiging groter was in de groep mensen met coeliakie vergeleken met de mensen zonder coeliakie en dat de mensen met coeliakie minder gelukkig waren met hun eigen gezondheid. De groep mensen met coeliakie hadden ook vaker gedachten aan zelfmoord en een minder goede slaapkwaliteit, maar het is onduidelijk of dit resultaat betrouwbaar is. De oorzaak van de verminderde mentale gezondheid is niet bekend. Enerzijds zou het een psychologische reactie kunnen zijn op het leven met een chronische ziekte, maar ook zou het een gevolg kunnen zijn van de reactie die optreedt in het lichaam na het eten van gluten. In eerder onderzoek is namelijk een relatie gevonden tussen depressie en de aanwezigheid van antistoffen tegen gluten in het bloed. Het is niet bekend of de leeftijd waarop iemand gediagnosticeerd wordt met coeliakie invloed heeft op het ontstaan van mentale klachten. Wel zijn er aanwijzingen dat de mentale klachten erger zijn bij mensen met coeliakie die nog niet het glutenvrije dieet volgen.

Coeliakie is dus gerelateerd aan een wat tragere reactietijd, verminderde mentale gezondheid en veranderingen in de witte stof van de hersenen. Dit resultaat bevestigt dus de uitkomsten van eerder onderzoek waarbij neuropsychologische schade was aangetoond bij coeliakie. Het is van belang om aandacht te hebben voor de neurologische en psychologische problemen die kunnen optreden bij mensen met coeliakie. Schade aan het darmslijmvlies kan zich namelijk herstellen, maar neurologische schade niet. Als de neurologische schade inderdaad mede wordt veroorzaakt door de antistoffen tegen gluten, dan is het belangrijk om bij iemand met coeliakie tijdig de diagnose te stellen en te starten met een glutenvrij dieet om verdere schade te voorkomen.

Bron: Croall, I. D., et al. (2020). Cognitive deficit and white matter changes in persons with celiac disease: a population-based study. Gastroenterology, 158(8).

Lees ook: