obstipatie

Obstipatie komt zeer vaak voor bij gebruik van opiaten

Opiaten zijn sterke pijnstillers die vaak worden voorgeschreven, bij hevige acute pijn, chronische pijn of pijn in de laatste levensfase. In 2020 kregen ruim 1 miljoen Nederlanders een opiaat voorgeschreven, waarvan 560.000 mensen een sterk werkend opiaat. Ruim 80% van de patiënten die opiaten gebruiken ervaart obstipatie en dit wordt beschouwd als meest invaliderende bijwerking. Opiaten zorgen er namelijk voor dat de “mu-receptoren” in de darm uitgeschakeld worden waardoor de darm niet meer goed kan samentrekken.

Het is belangrijk om zodra er gestart wordt met opiaat een medicijn te starten om de ontlasting soepeler te maken, meestal is dit macrogol. Helaas is dit vaak niet voldoende en moet er naar andere oplossingen gezocht worden. Enkele jaren geleden zijn er specifieke medicijnen ontwikkeld die ervoor zorgen dat de geblokkeerde mu-receptor in de darm vrijkomt en de darmen weer hun werk kunnen doen. Een voordeel van dit medicijn is dat het bloed-hersen barrière niet passeert dus geen invloed heeft op het pijnstillende effect van de opiaten. In de palliatieve setting wordt het relatief vaak gebruikt, maar het is nog niet volledig omarmt door alle artsen. Er wordt namelijk bij het medicijn vermeld er een kans is op een darmperforatie, dit is echter nooit beschreven.

“Enkele jaren geleden zijn er specifieke medicijnen ontwikkeld die ervoor zorgen dat de geblokkeerde mu-receptor in de darm vrijkomt en de darmen weer hun werk kunnen doen.”

Er zijn verscheidene onderzoeken gepubliceerd, waaronder een Cochrane review uit 2018 waar werd gekeken naar het effect van het medicijn
methylnaltrexon (dat op deze mu-receptor werkt) bij palliatieve patiënten. Hierin bleek de kans op spontane ontlasting binnen 24 uur 2.8x groter bij methylnaltrexon dan placebo. Er werden alleen wat milde bijwerkingen gerapporteerd zoals diarree, misselijkheid en buikpijn, wat vrijwel gelijk was in beide groepen. Darmperforatie werden niet gemeld. Hierna is nog een andere grote studie verschenen waarbij werd gekeken in zowel oncologische als niet-oncologische patiënten. In totaal werden 35 dubbel blinde gerandomiseerde studies geïnclineerd met 13.566 patiënten die obstipatie hadden sinds het gebruik van opiaten. Ook hier werd het gunstige effect van mu-receptor antagonisten gezien, zonder noemenswaardige bijwerkingen.

Studies wijzen dus uit dat medicijnen die op de mu-receptor werken, een goed effect hebben bij opiaat geïnduceerde obstipatie en veilig zijn in het gebruik.

Bronnen:

  1. Candy et al. Mu-opioid antagonists for opioid-induced bowel dysfunction in people with cancer and people receiving palliative care. Cochrane Database Syst Rev. 2018.
  2. Vijayvargiya et al. Systematic review with meta-analysis: efficacy and safety of treatments of opioid induced constipation. Alimentary Pharmacology & Therapeutics 52 (1), 37-53, 2020

Lees ook: