nafld

Het effect van de Ramadan op gewicht en lichaamscompositie van gezonde volwassenen

De Ramadan is de negende maand van de islamitische Hijra maankalender, waarin er tussen de ‘Fajr’ en ‘Maghrib’ (zonsop- en ondergang)door veel moslims gevast wordt. Dit jaar valt deze religieuze traditie in April. Ieder jaar doen er wereldwijd naar schatting 1.6 miljard mensen mee aan de Ramadan1.

Volgens het Centraal Bureau voor Statistiek is ongeveer vijf procent van de Nederlandse bevolking moslim2. Een groot deel hiervan doet mee aan de Ramadan, en zal dus in de maand April dit jaar (2022) niet eten en drinken wanneer de zon op is. In Nederland zal er in April gemiddeld iets meer dan 14 uur zonlicht zijn. Over de gehele wereld verschilt het aantal zonuren tussen 9 en 22 uur. Onderzoekers uit Australië waren benieuwd wat het effect van een langere tijd niets eten en drinken op het lichaamsgewicht en de compositie van het lichaam is.  

Het effect van de Ramadan op het lichaam hangt van veel factoren af, bijvoorbeeld van hoeveel je eet als compensatie wanneer de zon onder is. Eerder grootschalig onderzoek liet zien dat er gemiddeld sprake is van gewichtsverlies na de Ramadan, met een groter gewichtsverlies voor mannen. Het gewichtsverlies zou door vermindering van fysieke activiteit ook door verlies van spierweefsel kunnen komen. Om deze vraag te beantwoorden zochten de Australische wetenschappers uit wat het effect van de Ramadan op het gewicht en lichaamscompositie van gezonde volwassenen is.

Er werd een meta-analyse gedaan naar verandering van lichaamscompositie en gewicht na het participeren aan de Ramadan op gezonde volwassenen. Het lichaamsgewicht, vetpercentage, absoluut vetmassa en vetvrije massa (waaronder spier) werd gemeten voor de Ramadan, direct na de Ramadan en 2-6 weken na het einde van de Ramadan. Artikelen geschreven in alle talen die werden gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften werden beoordeeld. Mensen met bekende chronische of acute ziekten, mensen die medicijnen gebruikten, lacterende of zwangere vrouwen, kinderen onder de zestien en atleten werden uitgesloten uit de analyse.

Gewicht

Uiteindelijk werden er 70 onderzoeken (1982-2018) geïncludeerd in deze meta-analyse. Er kwam, conform het eerdere onderzoek, naar voren dat er een significante reductie in lichaamsgewicht optrad tussen het begin en het eind van de Ramadan. Deze verschillen waren aanwezig voor zowel mensen met een normaal gewicht als mensen met overgewicht of obesitas. Het verschil in gewicht verminderde 2-6 weken na het eind van de Ramadan tot een niet-significant verschil met het begin van de Ramadan. Er werd geen verschil in hoeveelheid gewichtsverlies tussen mannen en vrouwen gezien. Wel gold dat hoe hoger het BMI voor de Ramadan was, hoe groter het gewichtsverlies tijdens de Ramadan. Opvallend was dat in Westerse of verwesterde landen geen verschil in gewicht werd gezien tussen voor- en na de Ramadan. Het aantal zonuren had geen invloed op de reductie in lichaamsgewicht.

Lichaamscompositie en -beweging

Conform het absolute lichaamsgewicht werd er een significante vermindering in vetpercentage, absoluut vetmassa en vetvrije massa gezien na de Ramadan. De afname van vetvrije massa was ongeveer 30% kleiner dan de afname in absoluut vetmassa. De vermindering van vetpercentage werd zowel bij mannen als vrouwen aangetoond. Het verschil in vetpercentage werd echter niet aangetoond bij mensen met een gezond gewicht. Er werd in deze meta-analyse geen verschil in maximale of gemiddelde dagelijkse activiteit gerapporteerd tussen het begin en het eind van de Ramadan.

Concluderend leidt het vasten tijdens de Ramadan tot algemene gewichtsreductie en vermindering van vetpercentage en absoluut vetmassa. Mensen met een hoger BMI verloren meer gewicht. Mensen met een normaal gewicht toonden geen significante vermindering van vetpercentage aan. De maximale en gemiddelde dagelijkse fysieke activiteit verminderde niet door de Ramadan. Twee tot vijf weken na de Ramadan waren op het lichaamsgewicht na alle parameters weer conform voor de start van de Ramadan.

Bronnen:

Lees ook: