volkorenproducten

De beschermende werking van volkorenproducten op leververvetting

Graan is de verzamelnaam voor zaden van grassen, waaronder tarwe, rijst en mais vallen. In het gemiddelde Westerse dieet zijn tarweproducten een belangrijke component van een maaltijd. Tegenwoordig zijn de meest geconsumeerde tarweproducten gemaakt van geraffineerde (‘witte’) granen, terwijl de ongeraffineerde (‘volkoren’) granen vanuit de voedingswetenschap worden gezien als superieur, vanwege de gezondheidsvoordelen. Het verschil in deze producten zit in de verwerking van de graankorrel. Een graankorrel is opgebouwd uit een meelkern, met onderin de kiem en rondom een vliesje, “de zemel”, met daaromheen nog een omhulsel, het kaf. Het kaf is veelal oneetbaar, dus wordt verwijderd – ‘het kaf van het koren scheiden’. Volkorenproducten ontstaan dus wanneer de overgebleven drie elementen (de meelkern, de kiem en de zemel) worden gebruikt. Als alleen de meelkern wordt gebruikt, spreken we van geraffineerde producten. De gezondheidsvoordelen van volkorenproducten worden dan ook toegeschreven aan de vezels, belangrijke vitaminen en mineralen, betaïne, choline, anti-oxidanten en phytochemicaliën, afkomstig uit de kiem en zemel van de graankorrel.

“De gezondheidsvoordelen van volkorenproducten worden dan ook toegeschreven aan de kiem en zemel van de graankorrel.”

Observationele studies hebben laten zien dat er een positieve (=inverse) relatie bestaat tussen het gebruik van volkorenproducten en bepaalde (chronische) aandoeningen. Dus hoe hoger de consumptie van volkorenproducten, hoe lager het voorkomen van onder andere obesitas, diabetes type 2 en bepaalde hart- en vaatziekten. Resultaten van interventiestudies naar de onderliggende mechanismen van deze ziektereductie zijn echter conflicterend. In bepaalde studies vonden de onderzoekers bijvoorbeeld dat mensen op een volkorendieet een beduidend lagere bloeddruk en cholesterolwaarden hadden in vergelijking met mensen die een dieet met geraffineerde tarweproducten volgden. In andere studies werden deze lagere waarden weer niet aangetoond.

Obesitas, diabetes type 2 en veel hart- en vaatziekten kunnen gerekend worden onder de term ‘metabool’, oftewel betrekking hebbend op de stofwisseling. Metabole gezondheid wordt gezien als het resultaat van een complex samenspel van de darm, vetweefsel en de lever. Wanneer wordt gekeken naar de invloed van volkorenproducten op parameters van metabole gezondheid, kunnen mogelijk de onderliggende mechanismen worden achterhaald.

Het onderzoek

Onderzoekers van de Wageningen Universiteit hebben getracht te achterhalen wat de mogelijke voordelen zijn van volkoren tarweproducten ten opzichte van geraffineerde tarweproducten op de gezondheid van de lever. Zij stellen dat de lever het centrale orgaan is in de stofwisseling en daarom een belangrijk doelwit in de metabole aandoeningen. Voor het onderzoek werden twee groepen van 25 personen met overgewicht en licht verhoogde cholesterolwaarden gedurende twaalf weken gevolgd. Er werd gekozen voor deze populatie, omdat zij reeds een verhoogd risico op hart- en vaatziekten hadden en op die manier een verschil hierin gemeten kon worden. De ene groep kreeg twaalf weken producten te eten met in totaal 98 gram volkoren tarwemeel per dag en de andere groep met 98 gram geraffineerd tarwemeel per dag. Na de twaalf weken zagen de onderzoekers dat de groep die enkel geraffineerde producten had genuttigd significant hogere waardes had van vetzuren in de lever dan de groep die met name volkorenproducten had gegeten. Het hebben van verhoogde vetzuren in de lever kan in een later stadium zorgen voor leververvetting, ook wel in medische termen steatose genoemd. Tevens was de diversiteit van de darmflora in de geraffineerde groep afgenomen. In de groep van de volkorenproducten waren de waardes van vetzuren in het bloed 4 uur na de maaltijd gemiddeld wat hoger. Dit wordt mogelijk verklaard doordat de lever zich op dat moment ontdoet van onnodige vetzuren.

Het beschermende effect van volkorenproducten

Concluderend kan uit deze studie opgemaakt worden dat het geraffineerde tarwedieet mogelijk bijdraagt aan het ontstaan van vervetting van de lever. Een dieet met voornamelijk volkoren tarweproducten werkt mogelijkerwijs juist beschermend en stimuleert de levergezondheid.

Bron: Schutte S et al. A 12-wk whole-grain wheat intervention protects against hepatic fat: the Graandioos study, a randomized trial in overweight subjects. The American Journal of Clinical Nutrition, Volume 108, Issue 6, 1 December 2018, Pages 1264–1274, https://doi.org/10.1093/ajcn/nqy204

Lees ook: