GEZONDHEIDSCLAIMS
Gezondheidsclaims zijn alle vermeldingen op de verpakking van een levensmiddel die het gezondheidsbevorderend karakter van een voedingsproduct beschrijven, zoals: ‘versterkt de beenderen’, ‘verhoogt de weerstand’ of ‘verbetert de leerprestaties’. Sinds 2007 vervangt een Europese wetgeving over gezondheidsclaims alle vroegere nationale wetgevingen. ‘EFSA’, de Europese Voedsel-Veiligheids-Organisatie, moet sindsdien controleren of de gezondheidsclaims op de verpakkingen voldoende wetenschappelijk zijn onderbouwd. Voor heel Europa ontving EFSA sinds 2008 meer dan 44.000 aanvragen, die ze hebben samengevoegd tot iets meer dan 4.000 te behandelen dossiers. Deze dossiers werden ondertussen doorworsteld door experts uit verschillende beoordelingscommissies.
Een edele, maar bijzonder moeilijke taak
Bij het beoordelen van de dossiers gaat EFSA uit van de ondersteunende wetenschappelijke informatie die werd verstrekt door de producenten van deze voedingsproducten. Hun advies naar de Europese Commissie werd door het Europese parlement in december 2012 vertaald in formele wetgeving met betrekking tot het gebruik van gezondheidsclaims. Veel van de adviezen, ook deze voor probiotica, waren dus negatief. De redenen hiervoor waren meestal ‘slechte karakterisatie van het voedingsproduct’, ofwel ‘het onderzoek dekt niet 100% de gezondheidsclaim’. In slechts een klein gedeelte van de adviezen was de beoordelingscommissie van oordeel dat het wetenschappelijk onderzoek slecht was uitgevoerd.
Vele onderzoekers waren dan ook verwonderd over deze negatieve adviezen: hoe kan bijvoorbeeld de ‘karakterisatie van een product’ onvoldoende zijn als er reeds klinische studies mee werden uitgevoerd? Een ethische commissie van een ziekenhuis zou een dergelijke studie allicht nooit hebben goedgekeurd indien de stammen onvoldoende waren gekarakteriseerd. Het antwoord ligt dus in de onduidelijkheid van de karakterisatievoorwaarden waaraan het EFSA dossier moest voldoen bij indiening. Verder was het in 2008 ook niet geheel duidelijk welke gezondheidseffecten bij EFSA in aanmerking konden komen. Het is pas recentelijk dat er ‘Guidelines’ (richtlijnen) zijn verschenen op de website van EFSA (zie bij ‘latest updates’ op de EFSA website). Deze richtlijnen beschrijven welke gezondheidseffecten in aanmerking kunnen komen en hoe die moeten worden onderzocht.
De wetenschap staat ondertussen niet stil
De laatste 10 jaar zijn duizenden wetenschappelijke publicaties verschenen over probiotica en de darmflora. Ze beschrijven de mogelijkheden en beperkingen van individuele probiotische stammen (of mengsels van stammen) maar tonen ontegensprekelijk aan dat er een heel brede waaier aan gezondheidstoepassingen mogelijk zijn. Sommige van deze effecten zijn vooral duidelijk bij kinderen, anderen bij bejaarden, nog andere bij mensen met verstopping of andere ongemakken. Uit deze onderzoekingen blijkt dat sommige probiotica, door hun positieve invloed op de gezondheid, de algemene gezondheidskosten in onze maatschappij kunnen doen dalen. Dit kan bijvoorbeeld door het verminderen van de duur van een diarree, waardoor minder ziektedagen worden opgenomen.
Met hoop op de toekomst…
Deze economische voordelen werden in 2014 nog berekend door een onderzoeksgroep van de universiteit van Utrecht. In deze studie werd een wiskundig model gebruikt om de substantiële kostenbesparing te berekenen van een veralgemeend gebruik van een bepaald probioticum in ziekenhuizen bij de behandeling van diarree als gevolg van het gebruik van antibiotica, bijvoorbeeld bij de behandeling van darminfecties, waaronder Clostridium difficile infecties . U kunt de details van deze studie nalezen op deze link: (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3926519/pdf/fphar-05-00013.pdf).
In 2015 verscheen een gelijkaardige studie over de kostenbesparing bij een meer algemeen gebruik van probiotica bij infecties van de bovenste luchtwegen. Details hiervan vind u op http://journals.plos.org/plosone/article/asset?id=10.1371%2Fjournal.pone.0122765.PDF. Voor een land als Frankrijk betekende dit voor één type probioticum een vermindering met minimum 2.4 miljoen ziektedagen, 291.000 antibioticakuren en 581.000 dagen werk- of school- afwezigheden. Bij uitbreiding naar meerdere probiotica waarvoor ook studies op het domein van luchtweginfecties beschikbaar waren, stijgt de besparing tot 6.6 miljoen ziektedagen, 473.000 antibioticakuren en 1,5 miljoen dagen werk- of school- afwezigheden. De totale besparing voor de ziekteverzekering in een land als Frankrijk bedraagt dan tussen de 14,6 en 37,7 miljoen euro.
Voor meer informatie over Clostridium difficile, lees hier.
Hoe zit het met de veiligheid van probiotica producten >